zondag 25 januari 2015

Bezonken rood, Jeroen Brouwers ( herlezen)

Voor het lezen
Boeken herlezen, ik doe het bijna nooit. Maar nu ik toch aan het 'dwalen' ben langs boeken met het onderwerp Japan, herlees ik dit boek, na pakweg twintig jaar, weer eens.Wat onthoud je van een boek? En wat spreekt me nu aan? Is er verschil, vraag ik me af?

De flaptekst
Samen met zijn moeder bracht de hoofdpersoon zijn kleuterjaren door in het Japanse interneringskamp Tjideng op Java. In de roman Bezonken rood heeft hij op aangrijpende wijze zijn herinneringen verwerkt aan deze periode uit zijn jeugd.

Tijdens het lezen
Het koempoelanplein, het kikkeren en de onnodige wreedheden van de Japanners in het kamp, ik weet dat dat twintig jaar terug grote indruk op me maakte. Met die gedachte begin ik te lezen. En natuurlijk, het is weer heftig, maar niet zo heftig als destijds. Ben ik afgestompt door alle wreedheden die ik sindsdien gelezen en ook gezien heb op tv? Misschien wel. Of was het toen dat ik niet wist wat er allemaal in het Jappenkamp gebeurd was, terwijl ik mijn oma er wel eens over hoorde?
Andere zinnen dan toen grijpen me aan:
" Mijn moeder en ik raken voorgoed verkeerd verbonden. Het traliewerk tussen mij en het verraderlijke vrouwendom."
"Wat moet ik aan met mijn kamp-syndroom dat bestaat uit wroegingen, die ik probeer te verdrijven door mijzelf klappen in het gezicht te geven."

Het is bijna niet te begrijpen; de hoofdpersoon die als kind met zijn moeder zoveel schokkende dingen heeft meegemaakt en in zijn latere leven de band met zijn moeder totaal verbroken heeft. En zelf veel last heeft van zijn jeugd en het dan ook verschrikkelijk vindt dat de volwassenen van destijds met een traan maar vooral ook met een lach terugkijken op die tijd.

De rol van het eelt van de hoofdpersoon, het gekwaak tussen de prachtige zinnen door. Dit boek vraagt zorgvuldig lezen, anders mis je informatie om het verhaal echt te begrijpen. Maar ik vind het nog steeds een prachtig boek.

Raar eigenlijk dat dit het enige boek van Jeroen Brouwers is dat ik heb gelezen. Maar daar kan ik wat aan doen dit jaar.

vrijdag 16 januari 2015

De boogschutter van Hirado, Rob Ruggenberg

Voor het lezen
Een van de mooie dingen van het boek ‘De Offers’ vond ik de landschapsbeschrijvingen van het Japanse platteland. Omdat ik merkte dat ik niet veel wist van de geschiedenis van Japan zocht ik op dit onderwerp en kwam ik uit bij dit boek voor kinderen vanaf 12 jaar.
Flaptekst
Reyer wordt door zijn vader naar Hirado gestuurd, een eiland vlak voor de Japanse kust. Daar kan hij werken als leerling-koopman voor de VOC, en misschien wel rijk worden. Onderweg krijgt hij van een piraat een brief die hij in Japan moet bezorgen.
Sakura is de dochter van een samoerai. Haar vader wil dat ze trouwt met een Hollandse koopman zodat ze in de gaten kan houden wat er allemaal gebeurt en besproken wordt in de handelspost van de VOC. Maar Sakura wil niet met een veel te oude vieze man trouwen. En al helemaal niet als ze Reyer heeft gezien. Het is liefde op het eerste gezicht. 

Na het lezen
Het boek start met een proloog die, samen met de flaptekst, al veel over de afloop verklapt. Dat vind ik jammer, maar ik denk dat de doelgroep voor wie dit boek bedoeld is dit minder storend vindt.
Het verhaal geeft een mooi beeld van de tijd waarin de VOC heerste over de wereldzeeën, en beschrijft ook uitgebreid de Japanse cultuur in die tijd. Aan de boeken van deze schrijver kun je altijd goed merken dat hij uitgebreid research heeft gedaan, en ik vind dat hij dat mooi om kan zetten in een verhaal wat voor geïnteresseerde kinderen maar ook voor mij als volwassene leuk is om te lezen. Ook hier wemelt het weer van de contrasten tussen mensen, die helaas niet gunstig uitvallen voor de Nederlanders die volgens de Japanners vies zijn en stinken.
Aan beide kanten vinden veel wreedheden plaats, die helaas gebaseerd zijn op ware gebeurtenissen en bestaande plaatsen. Zo wordt een steen omschreven die iets in zee ligt waar de gevangenen aan vast geketend worden, zodat ze door de vloed overmeesterd worden. Een zwakke gevangene verdronk vaak tijdens het eerste getijde, maar sterke gevangenen moesten soms drie keer eb en vloed afwachten voor ze dood waren. Wreed om het je voor te stellen...
Het is sowieso een boek dat het bloed niet schuwt, met als hoogtepunt de scene waarin Reyer noodgedwongen het mes in de arm van zijn ‘geliefde’ zet. Geliefde zet ik bewust tussen haakjes, want de liefde op het eerste gezicht, zoals genoemd op de flaptekst, kan ik niet zo goed uit het verhaal halen. De hoofdpersonen en hun gedachten worden niet echt uitgediept, zodat de beweegredenen van met name Reyer niet altijd duidelijk zijn. Maar dit stoort voor mij de voortgang van het verhaal niet, ik lees het voor het totaalbeeld en de details van het Japan in die tijd.
De steen en andere details zijn te zien op de informatieve site voor lezers http://www.hirado.nl/

De Offers, Kees van Beijnum

Voor het lezen:
Wat een mooi cadeau kreeg ik onder de kerstboom: het boek ‘De Offers’ van Kees van Beijnem.
Het is het eerste boek dat ik lees in 2015.

Flaptekst
Tokio, 1946. De Nederlander Rem Brink is een van de rechters van het Tokio Tribunaal waar de grootste Japanse oorlogsmisdadigers terecht staan. Ter afleiding van de machtsspelletjes en voortdurend wisselende allianties van zijn collega’s probeert Brink het hem vreemde en totaal verwoeste land te verkennen. Als Brink de Japanse zangeres Michiko ontmoet, die tijdens de bombardementen op Japan haar ouders heeft verloren, ontluikt er een geheime liefde die niet zonder gevaar blijkt. Gedwongen vertrekt ze naar haar geboortedorp in de bergen, waar vlak daarvoor in stilte gruwelijke oorlogsmisdaden hebben plaatsgevonden. Kees van Beijnum stelt in deze roman onnadrukkelijk maar beslist de vraag naar goed en kwaad, en naar de morele verantwoordelijkheid van het individu.

Na het lezen
Ik heb dit boek zeer snel uitgelezen en na het dichtklappen van het boek bleef het nog een tijd in mijn hoofd rondspoken. Ik weet weinig van de rol van Japan tijdens de Tweede Wereldoorlog, en dat wat ik weet gaat over de rol van de Japanners in Indonesië, dus de setting vond ik erg interessant.
Het verhaal bevat vrij veel beschrijvingen, wat er bij mij voor zorgde dat ik het na-oorlogs Tokio goed voor me kon zien. Er werd meteen al een goed beeld geschetst van de troosteloosheid en bandeloosheid die er heerste in de tijd na de oorlog. Het contrast tussen de armoede van de ploeterende bevolking en de rijkdom waarmee de rechters zich omringen is groot. Zo rijdt rechter Brink rond in een auto met chauffeur terwijl oorlogsveteraan Hideki op gemene manier door een stadsgenoot wordt bestolen van zijn laatste soldij. De zangeres Michiko, die optreedt tijdens de ‘Europese avonden’ met muziek en zang, heeft zelf een zwarte jurk overgehouden van de oorlog die herstelt wordt tot het niet meer kan.
Dit verschil maakte meteen dat ik minder sympathie kon opbrengen voor de persoon van rechter Brink. Toen hij daarnaast ook nog Micheko het hof maakte, omdat hij zichzelf na een half jaar van huis te zijn ‘een meisje toestond’, had hij het bij mij bijna verbruid. Maar ook hij maakte een ontwikkeling door toen hij na lang nadenken en onderzoeken een afwijkende mening durfde te hebben over de uitslag van het tribunaal, en deze moed kon ik wel weer waarderen.
Ik denk dat de verwevenheid van de drie hoofdpersonen met elkaar maakte dat ik het boek tot het einde aan toe boeiend vond. Ze geven om elkaar en willen elkaar helpen, maar de pech of het ongeluk dat ieder van de drie heeft komt ook vaak juist door handelen van de ander.

Op de flaptekst staat dat de schrijver nadrukkelijk de vraag stelt naar goed en kwaad. In het boek is dit inderdaad vaak niet duidelijk, vooral gezien de grote lijnen van de geschiedenis. De Japanners, zijn zij slecht vanwege hun oorlogsmisdaden en het feit dat ze de oorlog hebben verloren? Hoe valt dit dan te rijmen met het gedrag van de Amerikanen die, als bevrijders, alle vrouwen van een dorp verkrachten?
De machteloosheid van de dorpsbevolking en hoe ze omgaan met dit trauma vond ik een van de meest ontroerende passages van het boek.
Kortom: een mooi verhaal, geschreven in een voor mij prettige stijl, dat genoeg stof tot nadenken biedt.

zaterdag 10 januari 2015

De uitdaging: “Ik lees Nederlands”

Voor het derde jaar wordt de uitdaging “Ik lees Nederlands” georganiseerd.
Vorig jaar had ik me in een overmoedige bui hier ook voor op gegeven, maar de uitdaging toen niet gehaald. Dit kwam door de uren die ik aan mijn studie besteedde, maar vooral door laksigheid. Ik merkte namelijk wel dat ik door deze uitdaging wel met meer aandacht Nederlandse boeken koos, maar dat ik steeds vergat ze aan te melden, waardoor ik het totale overzicht kwijt was.
Maar....een nieuw jaar, een nieuw voornemen. Dus teken ik in, en start ik een blog om overzicht te houden. Ik ga voor 20 boeken, met een beetje moeite kan dat lukken.
Mijn streven is om ook wat boeken te herlezen, samen met mijn kinderen die deze jaren voor school ‘boeken voor de lijst’ moeten lezen, wat niet altijd even motiverend is. Ik ben benieuwd. Verheug me al op het kiezen van een nieuw boek. Ik kan ieder geval starten met deze twee boeken die ik van mijn moeder voor kerst kreeg.